“E kore te matau e rawe ki te moana takai ai, engari anō a uta”
He whakahaere i ngā tāngata, i ngā taiao, i ngā whakaakoranga kia nui te whaihua, kia iti ngā whakapaunga, e pai ake ai ngā hapori whakaako me ngā hapori ako
Ko tā te kaiwhakarite, he whakataki i te taha whakahaere o te kura, i runga i te whai kia nui te whaihua o ngā mahi, kia iti anō ngā whakapaunga. Ko te arotahinga, ko ngā pūnaha e tautoko ana i ngā whāinga taha mātauranga o te kura. Ko ētahi o ngā kawenga o tēnei tūranga, ko te whakahaere i ngā tāngata, i ngā rawa, i ngā pūnaha whakahaere, me ngā kaupapa whakaako, kaupapa ako, kia puta ai ngā hua e pai ake ai ngā hapori ako. Mā te kaiwhakarite anō e whakataki te urunga mai o ngā āhuatanga hou; māna e whakakaha ake te āheinga o ngā kaimahi i ētahi tūranga matua; māna e whakatītina te kura kia mahi tahi, kia whakapau kaha, kia kaikama tonu, kia hōhonu ake te ako; māna e whakapiki ake ngā tūmanako e teitei kē atu ai ngā taumata e ekea ana e ana ākonga, e kaha kē atu ai tō rātou angitu.
|
| Arotahinga matua: te mana mokopuna
|
|---|
| Whāinga: Kia whakahaeretia te kura i runga i te whai kia ekea e ngā ākonga ngā taumata e taea ana e rātou, kia angitu rātou, i runga i tā rātou tū hei Māori i Aotearoa, otirā, i te ao whānui tonu Kawenga kaitātaki:
- ko te whakahaere i ngā pūnaha kaunuku mō ngā kaiako, ngā ākonga me ngā whānau
- ko te whakataki i te hōtaka mō ngā ākonga me ngā kaiako kia mārama tonu, kia tautika, kia whai tikanga anō
- ko te whakahaere i ngā kaimahi me ngā rawa i runga i te iti o ngā whakapaunga, ā, kia waiho ko te whakaako me te tautoko i te ako a ngā ākonga, tā rātou eke ki ngā taumata, me te puta o ō rātou ihu i ngā mahi, hei arotahinga
- ko te whakapau kaha kia noho ko te ako te whāinga tōmua
- ko te mahi kia uru mai, kia whai kiko tonu, kia pūmau tonu ngā ākonga me ngā whānau ki ngā mahi rapu mātauranga
- ko te whakarite me te tuitui haere i te inenga o te ako haere a ngā ākonga, he mahi kia auau te mahia mai
- ko te whakahaere i ngā pūnaha pārongo me ngā pūnaha whakaputu e tōtika ana, e māmā ana te whakamahi
- ko te akiaki i ngā ākonga kia riro mā rātou tonu e whakarite ō rātou hāora mahi, ō rātou hāora aha atu, e tutuki katoa ai i a rātou ngā mea e tika ana kia tutuki
- ko te whakatakoto i ngā kaupapa-here me ngā tikanga e rite ana hei tautoko i te puta o ngā ākonga i ngā mahi rapu mātauranga
- ko te whakatītina i ana tāngata kia āta mahi tahi, kia whakapau kaha, kia kaikama tonu, me kore e teitei kē atu, e teitei kē atu ngā taumata e taea ana e ngā ākonga
- ko te akiaki kia tū he hapori ako ngaio i roto i te kura, ki ētahi atu kura anō hoki, e pai ake ai ngā hua e puta ana ki ngā ākonga
|
| Arotahinga matua: te mana wairua
|
|---|
| Whāinga: Kia tautokona, kia tiakina te noho ora o ngā ākonga, ngā kaimahi me ngā whānau Kawenga kaitātaki:
- ko te whakahaere i ngā pūnaha me ngā tikanga e hāpai ana i te oranga wairua, i te oranga ngākau o te tangata, koia hoki tētahi wāhanga nui o te noho ora o te tangata
- ko te tautoko i ngā ākonga, ngā kaimahi me te kura ina pā he raru, he uauatanga ki a rātou, taha whaiaro, taha ngaio rānei
- ko te whakahaere i ngā kaimahi i runga i te ū ki ngā tikanga e tika ana, me te tautoko mai anō a ngā kaupapa-here whaikiko tonu
|
| Arotahinga matua: te mana tangata
|
|---|
| Whāinga: Kia āta kōrero tahi, kia āta mahi tahi ki te tāngata i runga i te whai kia mau tonu te mana, te kiritau o te katoa Kawenga kaitātaki:
- ko te akiaki kia whai wāhi mai ngā ākonga me ngā kaimahi ki ngā whakahaere, e puta ai he painga ki te kura
- ko te whakarite me te whaiwhai haere i ngā ara whakapakari i te ngaiotanga o ngā kaimahi
- ko te mahi kia kitea tonutia tō ngākaunui ki te tangata i roto i ō mahi whakahaere, kia kitea tonutia tō ngākau atawhai, tō aro nui ki ētahi atu, me te whakaae ōu kia whakapā mai ngā tāngata ki a koe
- ko te hāpai i tētahi ariā whakahaere e arohaina tonutia ai ngā āhuatanga kei runga i ngā ākonga me ngā kaimahi
- ko te mahi kia wātea ngā whānau ki te whai wāhi mai ki ngā tikanga whakahaere
- ko te mahi kia mārama pai ngā whānau ki ngā kaupapa-here me ngā tikanga taha whakahaere
- ko te whai kia pai mai, kia whakapono mai ngā whānau ki ngā mahi whakahaere o te kura
- ko te tārai i ngā mahere piki tūranga mō ngā kura e whai ana i te ara tātaki
|
| Arotahinga matua: te mana reo
|
|---|
| Whāinga: Kia whakamahia te reo Māori i roto i ngā pūnaha whakahaere Kawenga kaitātaki:
- ko te whakapau wā, ko te whakapau rawa ki te whakapakari i ngā kaimahi kia matatau ake ai rātou ki ngā tikanga Māori
- ko te tārai i ngā kaupapa-here kimi kaimahi e mārama ai te kitea o ngā pūkenga me te aro nui ki ngā tikanga Māori e kimihia ana
|
| Arotahinga matua: te mana tikanga
|
|---|
| Whāinga: Kia hāpaitia, kia whakanuitia ngā tikanga Māori i roto i ngā mahi whakahaere i te kura Kawenga kaitātaki:
- ko te whakapau wā, ko te whakapau rawa ki te whakapakari i ngā kaimahi kia matatau ake ai rātou ki ngā tikanga Māori
- ko te tārai i ngā kaupapa-here kimi kaimahi e mārama ai te kitea o ngā pūkenga me te aro nui ki ngā tikanga Māori e kimihia ana
|
| Arotahinga matua: te mana mātauranga
|
|---|
| Whāinga: Kia kōkuhua atu te mātauranga Māori ki roto i ngā kaupapa-here me ngā tikanga whakahaere Kawenga kaitātaki:
- ko te mahi kia noho tūāpapa mai ngā uara, ngā mātauranga me ngā pūkenga o te mātauranga Māori taketake ake ki roto i ngā mahi whakahaere
- ko te ārahi i ngā kaimahi kia uru ai rātou ki te ako ā-uiui me te rangahau tāwariwari hei tautohu i te mātauranga Māori taikākā, hei whakaemi anō i ngā taunakitanga e tautokona ai te ako a ngā ākonga
- ko te tārai i ngā pūnaha, ngā kaupapa-here me ngā tikanga whakahaere e haere kōtui ana ki ngā tikanga Māori hei whakarite, hei waihanga, hei whakahaere i ngā kaupapa whakaako tuawhiti e puta ai ngā painga e tino uaratia ana ki ngā ākonga
|
| Arotahinga matua: te mana ā-kura
|
|---|
| Whāinga: Kia whakahaeretia ngā kaupapa whakaako me ngā kaupapa ako e puta ai ngā hua pai ki ngā ākonga Kawenga kaitātaki:
- ko te tārai me te whakahaere i ngā pūnaha mō te kura whānui e takoto ai he kaupapa tuawhiti hei tautoko, hei whakakaha ake i te āhei o ngā ākonga ki te eke ki ngā taumata i runga anō i tā rātou tū hei Māori
- ko te tārai i tētahi tikanga arotake whaiaro hei aroturuki, hei āta tirotiro e pēhea ana te neke whakamua o te kura, ina whakatairitea ki ngā tau o mua atu, mō te wāhi ki te matatau o ngā ākonga ki te tuhi, ki te pānui, ki te rāwekeweke tau
|
